I. NHU CẦU VÀ NỖ LỰC

Do nhu cầu tâm linh, đạo đức và văn hóa của hơn 150 triệu tín đồ Phật giáo trên thế giới, vào năm 1999 các đại sứ của nhiều quốc gia tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc (LHQ) đã dự thảo Nghị quyết công nhận Đại lễ Vesak (Văn bản số A/54/L.59) là Lễ hội văn hóa tôn giáo thế giới. Điều đáng nói là các vị đại sứ của các quốc gia tại LHQ đã vận động cho sự thành công của dự thảo nghị quyết về ngày Vesak LHQ thuộc nhiều tôn giáo khác nhau, đáng kể là ông John De Saram (Tích Lan), ông Voravee Wirasamban (Thái Lan), ông U Win Mra (Miến Điện), ông Narendra Bikram Shah (Nepal), ông Kamalesh Sharma (Ấn Độ), bà Christine Lee (Singapore), ông Om Pradhan (Bhutan), ông Shaikh Razzaque Ali (Bangladesh), ông Juan Luis Flores (Tây Ban Nha), ông Inam-Ul-Haque (Pakistan) và đại diện nước Hy Lạp, Mauritius, Na Uy, Thổ Nhĩ Kỳ đã cùng hỗ trợ bản dự thảo này.

Các vị đại sứ tại LHQ đã khẳng định rằng ngày Vesak là ngày thiêng liêng nhất của Phật giáo. Các thông điệp về từ bi, hòa bình, thiện chí, hòa hợp, hợp tác được xem là giải pháp cho chiến tranh và xung đột mà thế giới đang đối đầu, nhằm xây dựng một nền văn hóa hòa bình, bình đẳng, bao dung và bất bạo động. Văn minh Phật giáo trên nền tảng của từ bi và tuệ giác có thể là nhịp nối quan trọng đối với các đối thoại của các nền văn minh trên thế giới. Đây là cơ hội làm tăng trưởng sự hiểu biết và thông cảm về tính dị biệt trong các xã hội, đồng thời áp dụng các lời dạy quý báu của Đức Phật, thiết lập sự thông cảm, hạnh phúc và an vui cho thế giới.

Cuộc đời và giáo pháp của Đức Phật đã đóng góp vào kho tàng văn hóa, nghệ thuật của nhân loại. Công nhận của LHQ về ngày Vesak là một công nhận thích đáng về sự đóng góp của Phật giáo cho sự phát triển tâm linh, luân lý và đạo đức của nhân loại.

II. LỊCH SỬ VÀ SỰ KIỆN

Trên tinh thần của những giá trị vừa nêu, vào ngày 15-12-1999 tại Đại hội đồng LHQ khóa 54, mục 174 của chương trình nghị sự, LHQ đã chính thức thông qua Nghị quyết về ngày Vesak LHQ.

Nghị quyết này thừa nhận và tổ chức Đại lễ Phật đản hay còn gọi là Đại lễ Vesak LHQ hay ngày Tam hợp (tương đương với tháng 5 dương lịch) như ngày Lễ hội văn hóa tôn giáo thế giới của LHQ tại trụ sở của LHQ và các trung tâm LHQ ở khu vực từ năm 2000 trở đi.

Vào năm 2000, ngày Phật đản LHQ đã được các truyền thống tông môn pháp phái Phật giáo thuộc 34 quốc gia đồng long trọng tổ chức tại Trụ sở LHQ, New York.

Tháng 5 năm 2004, Hội thảo Phật giáo quốc tế (International Buddhist Conference, viết tắt là IBC) đã được Chính phủ Hoàng gia Thái Lan bảo trợ và Trường Đại học Phật giáo Mahachulalongkorn tổ chức tại Trung tâm Phật giáo thế giới Buddhamonthon, với sự tham dự của trên 35 quốc gia và hàng trăm phái đoàn Phật giáo quốc tế. Tháng 6 cùng năm, các hoạt động Đại lễ Phật đản đã được tổ chức tại Trụ sở LHQ, New York, Hoa Kỳ. Tháng 7 cùng năm, Hội thảo Phật giáo quốc tế về chủ đề “Phật giáo Thượng tọa bộ và Đại thừa” (Theravada and Mahayana Buddhism) đã được tổ chức tại hội trường Trung tâm Phật giáo thế giới Buddhamonthon và Trung tâm LHQ châu Á-Thái Bình Dương, Bangkok, dưới sự bảo trợ của Chính phủ Hoàng gia Thái Lan và sự đồng thuận của Hội đồng Tăng thống Thái Lan (Thai Sangha Supreme Council). Tại hội thảo lịch sử này, các quốc gia tham dự đồng thuận Thái Lan làm nước đăng cai Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc (ĐLPĐLHQ) vào năm 2005.
Trong phiên họp khoáng đại vào tháng 4-2005, Hội đồng Tăng thống Thái Lan đã công cử Trường Đại học Mahachulalongkorn làm đơn vị tổ chức ĐLPĐLHQ 2005. Kết quả là vào ngày 18 đến 21-5-2005, Hội thảo Phật giáo thế giới đã được tổ chức để đánh dấu Tuần lễ Phật đản tại Sanamluang, Buddhamonthon và Trung tâm LHQ châu Á-Thái Bình Dương. Trong thông cáo chung năm đó, các vị lãnh tụ Phật giáo từ 42 quốc gia đã chấp nhận Buddhamonthon là Trung tâm Phật giáo thế giới (Buddhist Center of the World) và đồng thời chấp nhận Trường Đại học Phật giáo Mahachulalongkorn làm đơn vị tổ chức ĐLPĐLHQ những năm kế tiếp.

Vào ngày 9-9-2005 tại phiên họp khoáng đại, Hội đồng Tăng thống Thái Lan đã công cử Trường Đại học Mahachulalongkorn với vai trò thay mặt Giáo hội Phật giáo Thái Lan tổ chức ĐLPĐLHQ. Ngày 7 đến 10-5-2006, tại Hội trường LHQ châu Á-Thái Bình Dương và Buddhamonthon, Đại lễ Tam hợp đã được tổ chức gắn liền với lễ kỷ niệm 60 năm lên ngôi của Đức vua Bhumibol.

Lãnh tụ Phật giáo từ 48 quốc gia đã tham dự hội thảo Phật giáo quốc tế này. Trong thông cáo chung, tất cả đã ký vào bản thỏa hiệp chấp nhận Trường Đại học Mahachulalongkorn làm đơn vị tổ chức ĐLPĐLHQ 2007, đồng thời kỷ niệm sinh nhật 80 tuổi của Đức vua Thái Lan.

Vào ngày 29-5-2007, trong lễ bế mạc ĐLPĐLHQ, sau khi xem xét thư thỉnh nguyện của Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) và thư đăng ký đăng cai của Bộ Ngoại giao nước ta, Hòa thượng Dharmakosajarn đã căn cứ vào Hiến chương ĐLPĐLHQ công bố trước hơn 500 đoàn đại biểu Phật giáo thuộc 62 quốc gia rằng Việt Nam sẽ là nước đăng cai ĐLPĐLHQ 2008 và GS.TS Lê Mạnh Thát, Phó Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM làm Chủ tịch Ủy ban Tổ chức quốc tế của ĐLPĐLHQ.

Để có được kết quả đăng cai, ngày 28-4-2007 HT.Thích Hiển Pháp đã thay mặt GHPGVN gởi công văn đến Ban Tổ chức quốc tế và Chính phủ Hoàng gia Thái Lan. Vào ngày 2 và 3-5-2007, GS.TS Lê Mạnh Thát và ĐĐ.TS Thích Nhật Từ đã thay mặt GHPGVN đến làm việc với Ban Tổ chức quốc tế để thảo luận về thỏa hiệp chuyển giao cho Việt Nam đăng cai tổ chức ĐLPĐLHQ 2008 tại Việt Nam. Trong công văn của Chủ tịch Ủy ban Tổ chức quốc tế ký ngày 3-5-2007 và công hàm của Phó Thủ tướng Chính phủ Thái Lan ký vào tháng 5-2007 đã nhất trí ủng hộ Việt Nam làm nước đăng cai. Ngày 17-5-2007, Bộ Ngoại giao nước ta đã gởi Công hàm số 241 yêu cầu Chính phủ Thái Lan và Trưởng ban Tổ chức quốc tế ủng hộ Việt Nam làm nước đăng cai. Trong các phiên họp ngày 23-5-2007, Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Việt Nam tại Thái Lan đã thay mặt nước ta yêu cầu Ủy ban Tổ chức quốc tế của Đại lễ xem xét nguyện vọng đăng cai của Việt Nam. Sau hơn hai ngày làm việc trong tinh thần dân chủ, IOC chấp nhận nước ta đăng cai ĐLPĐLHQ năm 2008. Điều này đã được xác lập bằng công văn của Chủ tịch IOC (của nước đăng cai bấy giờ là Thái Lan) gởi cho Thủ tướng nước ta vào ngày 25-5-2007 cũng như đã được công bố trong lễ bế mạc và được ghi nhận tại điều 2 của Tuyên bố Bangkok về Phật đản LHQ 2007.

III. Ý NGHĨA TỔ CHỨC

2.1. Ý nghĩa tâm linh: Thiết lập nhịp cầu tâm linh và học hỏi kinh nghiệm Phật sự của hơn 500-600 phái đoàn Phật giáo thế giới từ 70-100 quốc gia; đồng thời thực hiện các nghi thức hành trì ngắn của các tông môn pháp phái Phật giáo trên khắp thế giới.

2.2. Ý nghĩa Giáo hội: Đây là cơ hội quý báu nhất để thiết lập sự hiểu biết, cảm thông, hợp tác và tháo mở tất cả các gút kết giữa các GHPG của cộng đồng Việt kiều trên khắp thế giới đối với Chính phủ Việt Nam và GHPGVN. Để làm được việc này, nên chủ động gởi thư mời các vị lãnh đạo tối cao hoặc đại diện của các GHPG của các cộng đồng Việt kiều ở khắp nơi trên thế giới với chính danh của GH họ đang hành hoạt ở hải ngoại tham dự Đại lễ Phật đản tại nước ta. Chúng ta nên học hỏi kinh nghiệm của Trung Quốc trong “Diễn đàn Phật giáo thế giới” 2006 tại Hàng Châu, tất cả cao tăng Trung Quốc đang lưu vong tại Đài Loan, Macau và Hongkong đều trở về ủng hộ Trung Quốc, do sự vận động của HT.Nhất Thành (Chủ tịch Hiệp hội PG Trung Quốc) và HT.Tinh Vân (Sáng lập Phật Quang Sơn Thế Giới).

2.3. Ý nghĩa văn hóa: Tưởng niệm ĐLPĐLHQ như ngày quốc tế về tôn giáo và văn hóa, đồng thời kêu gọi ý thức bảo tồn và phát huy di sản văn hóa thế giới, trong đó bao gồm các di sản văn hóa Phật giáo cấp thế giới và quốc gia.
2.4. Ý nghĩa học thuật: Tổ chức Hội thảo Phật giáo thế giới I (International Buddhist Conference) với các hoạt động nghiên cứu, học thuật và Tuyên bố Hà Nội.

2.5. Ý nghĩa chính trị: Tạo hình ảnh tốt đẹp đối với bạn bè thế giới về đất nước Việt Nam công bằng, dân chủ, văn minh, và con người Việt Nam yêu chuộng hòa bình, thân thiện, hòa hợp và đoàn kết. Qua đó, nâng tầm vị trí của Việt Nam trên thế giới, thiết lập bang giao và hữu nghị với nhiều quốc gia.
2.6. Ý nghĩa kinh tế: Biến năm 2008 thành “Năm Việt Nam” với các hoạt động phát triển du lịch và đầu tư kinh tế vào Việt Nam thời hậu WTO.

THÍCH NHẬT TỪ

(Tổng Thư ký Ủy ban Tổ chức quốc tế Đại lễ Phật đản LHQ 2008)